Δεύτερη
δημοσίευση καθώς πλησιάζει η εορτή της 25ης Μαρτίου, που όπως αναφέραμε
για το επόμενο διάστημα θα παραθέτουμε κομμάτια της ελληνικής ιστορίας
εκείνης της περιόδου μέσα από το σκάκι. Υπενθυμίζουμε ότι είναι
αποσπάσματα από το βιβλίο "Οι άγνωστες εποχές του ελληνικού σκακιού",
του κυρίου Σκλαβούνου, απόφοιτου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου,
και τα δημοσιεύουμε με την άδειά του συγγραφέα.
Η σημερινή ανάρτηση αφορά τους Έλληνες της Βιέννης. Η Βιέννη υπήρξε στη διάρκεια των 400 χρόνων της οθωμανικής σκλαβιάς το πνευματικό κέντρο και ο τόπος ελευθερίας για πολλούς Ελληνες -το 1814 οι Έλληνες της Βιέννης ανήλθαν στις 4000. Στην ιστορία της Ελληνικής Διασποράς, ο Ελληνισμός της Βιέννης έχει διαδραματίσει έναν ξεχωριστό ρόλο, δίνοντας στέγη στους Δασκάλους του Ελληνικού Γένους, προωθώντας την ανάπτυξη των ελληνικών γραμμάτων και, κυρίως, προετοιμάζοντας τον αγώνα της Παλιγγενεσίας του Ελληνικού Έθνους. Με την Βιέννη ταυτίζεται η κορύφωσή της ελληνικής τυπογραφίας ενώ εκεί «γεννήθηκε» και ο ελληνικός Τύπος (και ο επαναστατικός). Επίσης, εκεί εκδίδεται η πρώτη ελληνική εφημερίδα, φιλολογικά περιοδικά, δημοσιογραφικά φύλλα και πάνω από 150 ελληνικά βιβλία κάποια από τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και ως βιβλία διδασκαλίας. Μάλιστα, το μαθητικό βιβλίο "Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν" που διατίθεται «προς διδασκαλία των ελληνοπαίδων», γράφει για το σκάκι (ζατρίκιον).
Μεταξύ των μεγάλων Δασκάλων του γένους που συναντούμε στην Βιέννη, βρίσκουμε τον Ρήγα Φεραίο που εκεί, μεταξύ των άλλων βιβλίων που εκδίδει, δημοσιεύει και τον "Θούριο", τον πιο διαδεδομένο προεπαναστατικό πατριωτικό ύμνο. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο μεγάλος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, είχε πει τα ακόλουθα σημαντικά για τον Ρήγα Φεραίο:
«Εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο».
Το ιστορικό πανδοχείο των Ελλήνων της Βιέννης βρισκόταν στην «Ελληνική Οδό», σε ένα από τα παλιότερα κτίρια της Βιέννης. Κάποτε το ονόμαζαν «Στο χρυσό αετό», γιατί είχε το δικέφαλο χρυσό αετό για σήμα του. Εκεί συγκεντρωνόταν ο Ρήγας Φεραίος και η παρέα του. Μετονομάσθηκε «Στην κόκκινη στέγη» και αργότερα «Griechenbeisl» ("Ελληνικό πανδοχείο"), όνομα που κατέχει ως σήμερα, ως εστιατόριο πολυτελείας.
Τις εποχές εκείνες, το σκάκι ήταν πολύ διαδεδομένο στη Βιέννη. Αλλά και οι Ανατολίτες έμποροι έβρισκαν απρόσμενα στο σκάκι ένα κοινό πεδίο συνεννόησης με τους Ευρωπαίους. Δεν καταλάβαιναν πόσο φυσικό ήταν αυτό το γεγονός, επειδή το σκάκι είχε ξεκινήσει από την Ανατολή, όπως και οι κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Επειδή, τα πρώτα χρόνια, οι Έλληνες είχαν πρωταρχικό στόχο την επιβίωση στο ξένο κράτος, δεν βρίσκονται γνωστά ονόματα σκακιστών με ελληνική καταγωγή στη Βιένη του 18ου αιώνα. Στα μέσα του αιώνα αυτού, που οι Έλληνες έμποροι είχαν στεριώσει αρκετά καλά, εντοπίζεται η ελληνική καταγωγή ενός γνωστού συνθέτη σκακιστικών προβλημάτων της Βιέννης, από την οικογένεια του Γοργία που ασχολούντο με εμπορικές δραστηριότητες και ο αυτοκράτορας της Αυστρίας τους είχε απονείμει τίτλους ευγενείας.
Ο πρωταθλητής Αυστρίας, που διδάσκει σκάκι και στους τρεις ανηψιούς του μονάρχη Ιωσήφ Β', παρατηρεί τους Έλληνες σκακιστές και γράφει για τον τρόπο που ξεκινούν το παιχνίδι:
Αυτός ο τρόπος παιχνιδιού από πλευράς των μαύρων χρησιμοποιείται ως σκακιστικό άνοιγμα από πολλούς Έλληνες, που παρεπιδημούν στη Βιέννη. Λόγω αυτού του τρόπου παιχνιδιού τους θεωρούνται ανίκητοι και γι’ αυτό έχει πάρει το είδος αυτό της παρτίδας την ονομασία «Ελληνική Άμυνα».
Η φωτογραφία, όπου εικονίζεται ο Βίκτορ Γοργίας είναι από την Υπηρεσία φωτοαντιγραφής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης του Cleveland των ΗΠΑ και έχει στη δικαιοδοσία της την «John G. White Collection», μια από τις ειδικές συλλογές της Βιβλιοθήκης, που είναι η μεγαλύτερη συλλογή σκακιστικών τεκμηρίων στον κόσμο.
Στο διάγραμμα, βλέπουμε παράδειγμα του φιανκέτο του μαύρου από τη μεριά της βασίλισσας (δηλαδή ο μαύρος να έχει παίξει 1...β6 και θα ακολουθήσει 2...Αβ7 -αλλά θα μπορούσε να γίνει και στην πτέρυγα του βασιλιά όπως δείχνει το δεύτερο βέλος). Αυτός είναι ο τρόπος παιχνιδιού των μαύρων, που ονόμασε ο Αλγκάιερ "Ελληνική Άμυνα" και που αργότερα καθιερώθηκε ως "Ινδική Άμυνα" γιατί έτσι έπαιζαν (τα πιονάκια μια κίνηση ο όχι διπλή) στο παλιό ινδικό, μετά περσικό, ύστερα αραβικό και τέλος τούρκικο σκάκι, που παιζόταν ακόμα στην ανατολή και δεν είχε προσαρμοστεί στις δυτικές αλλαγές των κανόνων.
Η σημερινή ανάρτηση αφορά τους Έλληνες της Βιέννης. Η Βιέννη υπήρξε στη διάρκεια των 400 χρόνων της οθωμανικής σκλαβιάς το πνευματικό κέντρο και ο τόπος ελευθερίας για πολλούς Ελληνες -το 1814 οι Έλληνες της Βιέννης ανήλθαν στις 4000. Στην ιστορία της Ελληνικής Διασποράς, ο Ελληνισμός της Βιέννης έχει διαδραματίσει έναν ξεχωριστό ρόλο, δίνοντας στέγη στους Δασκάλους του Ελληνικού Γένους, προωθώντας την ανάπτυξη των ελληνικών γραμμάτων και, κυρίως, προετοιμάζοντας τον αγώνα της Παλιγγενεσίας του Ελληνικού Έθνους. Με την Βιέννη ταυτίζεται η κορύφωσή της ελληνικής τυπογραφίας ενώ εκεί «γεννήθηκε» και ο ελληνικός Τύπος (και ο επαναστατικός). Επίσης, εκεί εκδίδεται η πρώτη ελληνική εφημερίδα, φιλολογικά περιοδικά, δημοσιογραφικά φύλλα και πάνω από 150 ελληνικά βιβλία κάποια από τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και ως βιβλία διδασκαλίας. Μάλιστα, το μαθητικό βιβλίο "Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν" που διατίθεται «προς διδασκαλία των ελληνοπαίδων», γράφει για το σκάκι (ζατρίκιον).
Μεταξύ των μεγάλων Δασκάλων του γένους που συναντούμε στην Βιέννη, βρίσκουμε τον Ρήγα Φεραίο που εκεί, μεταξύ των άλλων βιβλίων που εκδίδει, δημοσιεύει και τον "Θούριο", τον πιο διαδεδομένο προεπαναστατικό πατριωτικό ύμνο. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο μεγάλος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, είχε πει τα ακόλουθα σημαντικά για τον Ρήγα Φεραίο:
«Εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο».
Το ιστορικό πανδοχείο των Ελλήνων της Βιέννης βρισκόταν στην «Ελληνική Οδό», σε ένα από τα παλιότερα κτίρια της Βιέννης. Κάποτε το ονόμαζαν «Στο χρυσό αετό», γιατί είχε το δικέφαλο χρυσό αετό για σήμα του. Εκεί συγκεντρωνόταν ο Ρήγας Φεραίος και η παρέα του. Μετονομάσθηκε «Στην κόκκινη στέγη» και αργότερα «Griechenbeisl» ("Ελληνικό πανδοχείο"), όνομα που κατέχει ως σήμερα, ως εστιατόριο πολυτελείας.
Τις εποχές εκείνες, το σκάκι ήταν πολύ διαδεδομένο στη Βιέννη. Αλλά και οι Ανατολίτες έμποροι έβρισκαν απρόσμενα στο σκάκι ένα κοινό πεδίο συνεννόησης με τους Ευρωπαίους. Δεν καταλάβαιναν πόσο φυσικό ήταν αυτό το γεγονός, επειδή το σκάκι είχε ξεκινήσει από την Ανατολή, όπως και οι κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Επειδή, τα πρώτα χρόνια, οι Έλληνες είχαν πρωταρχικό στόχο την επιβίωση στο ξένο κράτος, δεν βρίσκονται γνωστά ονόματα σκακιστών με ελληνική καταγωγή στη Βιένη του 18ου αιώνα. Στα μέσα του αιώνα αυτού, που οι Έλληνες έμποροι είχαν στεριώσει αρκετά καλά, εντοπίζεται η ελληνική καταγωγή ενός γνωστού συνθέτη σκακιστικών προβλημάτων της Βιέννης, από την οικογένεια του Γοργία που ασχολούντο με εμπορικές δραστηριότητες και ο αυτοκράτορας της Αυστρίας τους είχε απονείμει τίτλους ευγενείας.
Ο πρωταθλητής Αυστρίας, που διδάσκει σκάκι και στους τρεις ανηψιούς του μονάρχη Ιωσήφ Β', παρατηρεί τους Έλληνες σκακιστές και γράφει για τον τρόπο που ξεκινούν το παιχνίδι:
Αυτός ο τρόπος παιχνιδιού από πλευράς των μαύρων χρησιμοποιείται ως σκακιστικό άνοιγμα από πολλούς Έλληνες, που παρεπιδημούν στη Βιέννη. Λόγω αυτού του τρόπου παιχνιδιού τους θεωρούνται ανίκητοι και γι’ αυτό έχει πάρει το είδος αυτό της παρτίδας την ονομασία «Ελληνική Άμυνα».
Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής
Η φωτογραφία, όπου εικονίζεται ο Βίκτορ Γοργίας είναι από την Υπηρεσία φωτοαντιγραφής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης του Cleveland των ΗΠΑ και έχει στη δικαιοδοσία της την «John G. White Collection», μια από τις ειδικές συλλογές της Βιβλιοθήκης, που είναι η μεγαλύτερη συλλογή σκακιστικών τεκμηρίων στον κόσμο.
Στο διάγραμμα, βλέπουμε παράδειγμα του φιανκέτο του μαύρου από τη μεριά της βασίλισσας (δηλαδή ο μαύρος να έχει παίξει 1...β6 και θα ακολουθήσει 2...Αβ7 -αλλά θα μπορούσε να γίνει και στην πτέρυγα του βασιλιά όπως δείχνει το δεύτερο βέλος). Αυτός είναι ο τρόπος παιχνιδιού των μαύρων, που ονόμασε ο Αλγκάιερ "Ελληνική Άμυνα" και που αργότερα καθιερώθηκε ως "Ινδική Άμυνα" γιατί έτσι έπαιζαν (τα πιονάκια μια κίνηση ο όχι διπλή) στο παλιό ινδικό, μετά περσικό, ύστερα αραβικό και τέλος τούρκικο σκάκι, που παιζόταν ακόμα στην ανατολή και δεν είχε προσαρμοστεί στις δυτικές αλλαγές των κανόνων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου