Έλληνες, Φιλέλληνες και σκάκι

Τρίτη δημοσίευση για την εορτή της 25ης Μαρτίου, που όπως αναφέραμε για το επόμενο διάστημα θα παραθέτουμε κομμάτια της ελληνικής ιστορίας εκείνης της περιόδου μέσα από το σκάκι. Υπενθυμίζουμε ότι είναι αποσπάσματα από το βιβλίο "Οι άγνωστες εποχές του ελληνικού σκακιού", του κυρίου Σκλαβούνου, απόφοιτου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, και τα δημοσιεύουμε με την άδειά του συγγραφέα.

Επέλεξα τρεις μονάχα προσωπικότητες και λίγα μόνο στοιχεία από εκείνα που παρατίθονται στο βιβλίο, προκειμένου να μην πάρει η ανάρτηση υπερβολική έκταση.

Λόρδος Βύρων

Ο George Gordon Noel Byron (1788 – 1824), γνωστότερος στους Έλληνες ως "λόρδος Βύρων", ήταν Άγγλος αριστοκράτης, ποιητής, πολιτικός, Φιλέλληνας και μια από τις σημαντικότερες μορφές του ρομαντισμού. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Βρετανούς ποιητές και αφού αποφοίτησε από το Trinity College του Cambridge περιόδευσε στην Ελλάδα (1810-1811). Στις αναμνήσεις της περιοδείας του έγραψε ότι οι κάτοικοι εδώ έπαιζαν σκάκι, ενώ ήταν και ο ίδιος σκακιστής.

Ο Βύρων, που είχε κληρονομικά τον τίτλο λόρδου, μίλησε τρεις φορές στην αγγλική «βουλή των λόρδων». Ταξίδεψε για δεύτερη φορά στην Ελλάδα το 1824 για να φέρει στους Έλληνες το πρώτο χρηματικό δάνειο του φιλελληνικού λονδρέζικου λόμπι. Τότε, όμως, ευαίσθητος και «ρομαντικός» καθώς είχε γίνει, εξ αιτίας της ως τότε ζωής και ποίησής του, ένοιωσε υποχρεωμένος να μείνει και να βοηθήσει τους Έλληνες, που είχαν από το 1821 ξεκινήσει την απελευθερωτική επανάστασή τους κατά των Οθωμανών. Έγινε πολίτης του Μεσολογγίου. Πρόσφερε στην ελληνική αυτή πόλη όσους πόρους είχε και του έμελλε να αποβιώσει από κακουχίες, ανάμεσα σε δύο πολιορκίες της πόλης από τους Οθωμανούς, σε ηλικία 36 χρόνων.

Ανδρέας Λόντος

Ανδρέας Λόντος

Εικόνα του Louis Dupré με τίτλο, «Ένας Έλληνας» (1820).

Ο πατέρας του Αντρέα Λιόντου, Σωτηράκης, ήταν αρχικοτζάμπασης των Ελλήνων της Πελοποννήσου και εξυπηρετούσε τους Οθωμανούς στη συλλογή των φόρων, όταν το πασαλίκι της Πελοποννήσου (Μόρα-βαλεσί) είχε αγοράσει ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων και είχε κάνει πασά το γιό του Βελή ως το 1812. Ουσιαστικά, μια δεκαετία πριν την Επανάσταση των Ελλήνων κατά των Οθωμανών το 1821, ο πατέρας του Αντρέα Λόντου ειχε το πιο πλούσιο ελληνικό σπίτι και ξόδευε πολλά για να μορφωθούν και να αναδειχθούν οι γιοί του. Ο Ανδρέας Λόντος, ήταν ο κατοπινός ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, έμαθε αρχαία ελληνικά και ιταλικά και προκαλούσε τόσο σεβασμό σε όποιον τον γνώριζε που οι Άγγλοι περιηγητές τον αποκαλούσαν «O κύριος Λόντος».

Για τα εθνικοπατριωτικά αισθήματα του Ανδρέα Λόντου, γράφει ο Άγγλος περιηγητής Hobhouse:

«O κύριος Λόντος από τη Βοστίτσα, ο γιος του ανθρώπου, που, υπό τον Βελή Πασά, μπορεί να ειπωθεί ότι κυβερνούσε το Μοριά, την ώρα που έπαιζε μαζί μου μια παρτίδα σκάκι, μόλις άκουσε το όνομα του Ρήγα, πήδησε ξαφνικά από τον καναπέ, πέταξε κάτω τη σκακιέρα, και χτυπώντας τα χέρια του, επανέλαβε το όνομα του πατριώτη ακολουθούμενο από χίλια παθιασμένα θαυμαστικά, ενώ δάκρυα χύνονταν στα μαγουλά του. Μετά, σε έκσταση, απήγγειλε το πολεμικό άσμα του κακότυχου εκείνου Έλληνα.» Ο Hobhouse καταχωρεί το επεισόδιο για να προβάλει τον άσβεστο πατριωτισμό των Ελλήνων, που προοιώνιζε την επανάστασή τους:

Ο Λόδρδος Βύρων, 18 Ιανουαρίου 1824, στέλνει στον Αντρέα Λόντο την παρακάτων επιστολή:

“...ΑΓΑΠΗΤΕ ΦΙΛΕ, η θέα του χειρογράφου σου μου έδωσε τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Η Ελλάδα υπήρξε πάντα για μένα, όπως θα πρέπει να είναι για όλους τους ανθρώπους που έχουν κάποια συναισθήματα και κάποια μόρφωση, η ονειρεμένη γη της ανδρείας, των τεχνών και της ελευθερίας. Ούτε την εποχή που πέρασα στα νιάτα μου ταξιδεύοντας ανάμεσα στα ερείπια της Ελλάδας, μειώθηκε ποτέ η αγάπη μου για τη γενέτειρα των ηρώων. Επιπλέον, είμαι υποχρεωμένος προς εσένα με δεσμούς φιλίας και ευγνωμοσύνης για τη φιλοξενία που μου παρέσχες κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στη χώρα σου, που τώρα θα έχεις γίνει ένας από τους πρώτους υπερασπιστές και καύχημά της. Θα είναι για μένα μία από τις πιο ευτυχισμένες στιγμές της ζωής μου να δω τον εαυτό μου να υπηρετεί στο πλευρό και υπό την επίβλεψή σου, για χάρη της Ελλάδας. Εν τω μεταξύ, με την ελπίδα μιάς επανασυνάντησής μας,

Διατελώ ο ίδιος και έχετε τους χαιρετισμούς μου.”

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Ο Έλληνας Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (1770-1843), που οι Οθωμανοί κατακτητές είχαν σκοτώσει τους συγγενείς του όταν ήταν μικρός και τον είχαν καταδιώξει επί χρόνια στην Πελοπόννησο με αποτέλεσμα να αποκτήσει ευρεία γνώση της περιοχής, ήταν ο αρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης στη νοτιότερη Ελλάδα. Από το 1810 ως το 1820 είχε υπηρετήσει στο ελληνικό στρατιωτικό σώμα του αγγλικού στρατού στη Ζάκυνθο, όπου έφτασε στο βαθμό του ταγματάρχη.

Τον Ιανουάριο του 1821 ήρθε από τη Ζάκυνθο στην Καρδαμύλη της «Έξω Μάνης», στον Πύργο της οικογένειας Μούρτζινου και προετοίμαζε την επανάσταση. Στις 21 Μαρτίου έφθασαν και οι «Μεσομανιάτες» με αρχηγό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, όμως οι οικογένειες των Μούρτζινων και των Μαυρομιχαλαίων είχαν παραδοσιακά διαφορές. Ο Κολοκοτρώνης, προκειμένου να ξεπεραστούν οι διαφορές, έβαλε τους αρχηγούς να παίξουν στην «σκακιέρα του Κολοκοτρώνη», όπως την αποκαλούν σήμερα οι ταξιδιωτικοί οδηγοί, στην αυλή του πύργου και «ο χαμένος θα έπαιρνε το νικητή καβάλα» (αρχαιοελληνικά "εφεδρισμός"), απαλείφοντας τα πάθη μέσω του παιχνιδιού. Πράγματι, όλοι μαζί οι οι πολεμιστές της Μάνης ελευθέρωσαν την Καλαμάτα μετά από δύο ημέρες (23/3/1821), και με αυτήν την σημαντική νίκη μετά από άλλες δύο ημέρες κηρύχθηκε επίσημα η επανάσταση στις 25 Μαρτίου 1821.

Αρβανίτες

Υπάρχουν ζωγραφικά έργα που δείχνουν Αρβανίτες να παίζουν σκάκι (όπως στις δύο εικόνες που παραθέτουμε). Φορούν φουστανέλα», το ρούχο των ορεινών κατοίκων του ελληνικού χώρου, που υιοθετήθηκε αργότερα ως ελληνική εθνική στολή.

Οι δυτικοί ζωγράφοι, που βρήκαν στην ανατολίτικη θεματολογία πιο ελεύθερες «φόρμες» εικονογράφησης, ονομάσθηκαν «οριενταλιστές».

Αρχηγός θεωρείται ο Γάλλος Jean-Léon Gérôme (1824-1904). Είχε κάνει νέος ταξίδια στην Τουρκία και την Αίγυπτο και όταν έγινε δάσκαλος στο Γαλλικό Ινστιτούτο Καλών Τεχνών αξιοποίησε τις παραστάσεις των νεανικών του χρόνων.

Έργο του Jean-Léon Gérôme, 1859, που εικονίζει Αρβανίτες (τουρκιστί «Αρναούτες») να παίζουν ντάμα ή σκάκι. “Wallace Collection” του Λονδίνου.

 

Αρβανίτες παίζουν σκάκι. Σχέδιο του Charles-Jean-Louis Courtry, 1876. Ανήκει στο «Sterling and Francine Clark Institute of Williamstown» της Μασσαχουσέττης των Ηνωμένων Πολιτειών και αντιγράφει λεπτομέρεια του πίνακα του δασκάλου του Jean-Léon Gérôme.

 

Δώρο: Καθόμαστε Σπίτι

H παγκόσμια σκακιστική ομοσπονδία (FIDE) έχει ακυρώσει κάθε διοργάνωση σε όλες τις χώρες του κόσμου εκτός από το τουρνουά διεκδικητών, ένα κλειστό τουρνουά οχτώ μονάχα ατόμων -παρακάτω αναφέρουμε να μέτρα προφύλαξης. Καθένας από τους συμμετέχοντες προκρίθηκε σε αυτό το τουρνουά μέσα από έναν πολύ δύσκολο δρόμο και ο νικητής αποκτάει το δικαίωμα να προκαλέσει τον παγκόσμιο πρωταθλητή και να διεκδικήσει τον τίτλο του.

Θα σας δώσουμε βίντεο ενός λεπτού, με πληροφορίες για κάθε έναν από τους συμμετέχοντες όπως την ηλικία του, την χώρα καταγωγής, τον τρόπο με τον οποίο προκρίθηκε στο τουρνουά διεκδικητών, διάφορα επιτεύγματα και το προσωπικό του σκορ εναντίον των άλλων σκακιστών που συμμετέχουν στο τουρνουά καθώς και εναντίον του ίδιου του παγκόσμιου πρωταθλητή. Μπορείτε να προβλέψετε με μήνυμα τον νικητή του τουρνουά και οι τρεις που θα προβλέψουν σωστά θα κερδίσουν έναν μήνα δωρεάν στον σύλλογο!

Επειδή υπάρχει περίπτωση να βρουν σωστά τον νικητή περισσότερα από τρία άτομα, θα θέλαμε να πείτε και με πόσους βαθμούς θα τερματίσει το τουρνουά, οπότε θα κερδίσουν οι τρεις που έπεσαν πιο κοντά. Ενδεικτικά, σας δίνουμε την κατάταξη αυτή την στιγμή και τους βαθμούς που έχουν συγκεντρώσει στους πέντε αγώνες που έχουν πραγματοποιηθεί (το πρωτάθλημα θα διαρκέσει για εννέα ακόμη γύρους -σύνολο 14). Υπενθυμίζουμε ότι η νίκη μετράει 1 βαθμό, η ισοπαλία 0.5 και η ήττα 0.

1. Ian Nepomniachtchi 3.5/5

https://www.youtube.com/watch?v=hEwzftQTMsQ

2. Maxime Vachier-Lagrave 3/5

https://www.youtube.com/watch?v=y4AgNryLk48

3. Fabiano Caruana 2.5/5

https://www.youtube.com/watch?v=JUMpIKUUBB0

4. Hao Wang 2.5/5

https://www.youtube.com/watch?v=Y14sJ-7GRSs

5. Alexander Grischuk 2.5/5

https://www.youtube.com/watch?v=UEauy0UTMMA

6. Liren Ding 2/5

https://www.youtube.com/watch?v=Md6H0RuPCjI

7. Kirill Alekseenko 2/5

https://www.youtube.com/watch?v=JLGp1yUrqho

8. Anish Giri 2/5

https://www.youtube.com/watch?v=HDLq6cmGqXY

Μπορούν να συμμετέχουν στον διαγωνισμό όχι μονάχα γονείς μαθητών αλλά και φίλοι που μπορούν να δώσουν τον δωρεάν μήνα σε μαθητές της επιλογής τους. Μπορούν ακόμη να συμμετέχουν και φίλοι μας από την Ελλάδα στους οποίους εάν κερδίσουν θα στέλνουμε τα βίντεο των μαθημάτων μας για έναν μήνα!

Μπορείτε να ενημερώνεστε ή να παρακολουθείτε τους αγώνες σε διάφορα site. Στο youtube εάν γράψετε candidates live θα εμφανίσει διάφορες επιλογές όπου θα μπορείτε να δείτε τις παρτίδες παρακολουθώντας και την ανάλυσή τους από πολύ ισχυρούς σκακιστές. Πολύ καλό είναι και το site, chess 24 (https://chess24.com/en/watch/live-tournaments/fide-candidates-2020#live) όπου σχολιάζει τις παρτίδες ο ίδιος ο παγκόσμιος πρωταθλητής!

Το τουρνουά διεκδικητών πραγματοποιείται στο υπερπολυτελές ξενοδοχείο, Hyatt Regency Hotel στην Ρωσία. Μεταξύ των πολλών μέτρων που έχουν ληφθεί για αυτό το τουρνουά, όλοι οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε καραντίνα δύο εβδομάδων πριν το τουρνουά. Όλοι οι χώροι και τα αντικείμενα του ξενοδοχείου αποστειρώνονται καθημερινά δύο φορές (πριν τους αγώνες, μετά τους αγώνες και την επόμενη ημέρα ξανά πριν τους αγώνες). Κανείς δεν επιτρέπεται να πλησιάσει τους σκακιστές παρότι όσοι μπαίνουν στο ξενοδοχείο υποβάλλονται σε εξετάσεις πριν να τους επιτραπεί η πλήρης είσοδος και αυτά είναι λίγα μονάχα από τα μέτρα που έχουν ληφθεί και έχουν δημιουργηθεί αντίγραφα των σκακιστών για τους θεατές και φωτογράφους ενώ είναι και το μόνο τουρνουά στην ιστορία του σκακιού όπου οι σκακιστές απαγορεύεται να δώσουν τα χέρια. Γενικά, αυτή την στιγμή το Hyatt Regency Hotel είναι το ασφαλέστερο μέρος παγκοσμίως για να βρίσκεται κάποιος.

 

 

 

 

 

 

Και ο Γιάννης Αντετκούνμπο συμβουλεύει να μένουμε μέσα και να τηρούμε τους κανόνες υγιεινής! Ανέρτησε μάλιστα φωτογραφία με την κοπέλα του να παίζουν σκάκι.

Επειδή η Μαρία-Δανάη φαίνεται να τα πηγαίνει καλά, ο θρυλικός σκακιστής Garry Kasparov του γράφει "πες μου εάν χρειαστείς βοήθεια" με το οποίο ο Γιάννης συμφωνεί και ο σημερινός παγκόσμιος πρωταθλητής, Magnus Carlsen, σχολιάζει, "το σκάκι είναι δύσκολο, δεν φτάνει να είσαι 2.11 και να πηδάς πάνω από τους αντιπάλους σου"!

Μένουμε μέσα αλλά δεν χάνουμε την καλή διάθεση και το χιούμορ μας!

Δεύτερη δημοσίευση καθώς πλησιάζει η εορτή της 25ης Μαρτίου, που όπως αναφέραμε για το επόμενο διάστημα θα παραθέτουμε κομμάτια της ελληνικής ιστορίας εκείνης της περιόδου μέσα από το σκάκι. Υπενθυμίζουμε ότι είναι αποσπάσματα από το βιβλίο "Οι άγνωστες εποχές του ελληνικού σκακιού", του κυρίου Σκλαβούνου, απόφοιτου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, και τα δημοσιεύουμε με την άδειά του συγγραφέα.


Η σημερινή ανάρτηση αφορά τους Έλληνες της Βιέννης. Η Βιέννη υπήρξε στη διάρκεια των 400 χρόνων της οθωμανικής σκλαβιάς το πνευματικό κέντρο και ο τόπος ελευθερίας για πολλούς Ελληνες -το 1814 οι Έλληνες της Βιέννης ανήλθαν στις 4000. Στην ιστορία της Ελληνικής Διασποράς, ο Ελληνισμός της Βιέννης έχει διαδραματίσει έναν ξεχωριστό ρόλο, δίνοντας στέγη στους Δασκάλους του Ελληνικού Γένους, προωθώντας την ανάπτυξη των ελληνικών γραμμάτων και, κυρίως, προετοιμάζοντας τον αγώνα της Παλιγγενεσίας του Ελληνικού Έθνους. Με την Βιέννη ταυτίζεται η κορύφωσή της ελληνικής τυπογραφίας ενώ εκεί «γεννήθηκε» και ο ελληνικός Τύπος (και ο επαναστατικός). Επίσης, εκεί εκδίδεται η πρώτη ελληνική εφημερίδα, φιλολογικά περιοδικά, δημοσιογραφικά φύλλα και πάνω από 150 ελληνικά βιβλία κάποια από τα οποία χρησιμοποιήθηκαν και ως βιβλία διδασκαλίας. Μάλιστα, το μαθητικό βιβλίο "Εισαγωγή εις την ελληνικήν γλώσσαν" που διατίθεται «προς διδασκαλία των ελληνοπαίδων», γράφει για το σκάκι (ζατρίκιον).


Μεταξύ των μεγάλων Δασκάλων του γένους που συναντούμε στην Βιέννη, βρίσκουμε τον Ρήγα Φεραίο που εκεί, μεταξύ των άλλων βιβλίων που εκδίδει, δημοσιεύει και τον "Θούριο", τον πιο διαδεδομένο προεπαναστατικό πατριωτικό ύμνο. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο μεγάλος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, είχε πει τα ακόλουθα σημαντικά για τον Ρήγα Φεραίο:
«Εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο».


Το ιστορικό πανδοχείο των Ελλήνων της Βιέννης βρισκόταν στην «Ελληνική Οδό», σε ένα από τα παλιότερα κτίρια της Βιέννης. Κάποτε το ονόμαζαν «Στο χρυσό αετό», γιατί είχε το δικέφαλο χρυσό αετό για σήμα του. Εκεί συγκεντρωνόταν ο Ρήγας Φεραίος και η παρέα του. Μετονομάσθηκε «Στην κόκκινη στέγη» και αργότερα «Griechenbeisl» ("Ελληνικό πανδοχείο"), όνομα που κατέχει ως σήμερα, ως εστιατόριο πολυτελείας.



Τις εποχές εκείνες, το σκάκι ήταν πολύ διαδεδομένο στη Βιέννη. Αλλά και οι Ανατολίτες έμποροι έβρισκαν απρόσμενα στο σκάκι ένα κοινό πεδίο συνεννόησης με τους Ευρωπαίους. Δεν καταλάβαιναν πόσο φυσικό ήταν αυτό το γεγονός, επειδή το σκάκι είχε ξεκινήσει από την Ανατολή, όπως και οι κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες.


Επειδή, τα πρώτα χρόνια, οι Έλληνες είχαν πρωταρχικό στόχο την επιβίωση στο ξένο κράτος, δεν βρίσκονται γνωστά ονόματα σκακιστών με ελληνική καταγωγή στη Βιένη του 18ου αιώνα. Στα μέσα του αιώνα αυτού, που οι Έλληνες έμποροι είχαν στεριώσει αρκετά καλά, εντοπίζεται η ελληνική καταγωγή ενός γνωστού συνθέτη σκακιστικών προβλημάτων της Βιέννης, από την οικογένεια του Γοργία που ασχολούντο με εμπορικές δραστηριότητες και ο αυτοκράτορας της Αυστρίας τους είχε απονείμει τίτλους ευγενείας.


Ο πρωταθλητής Αυστρίας, που διδάσκει σκάκι και στους τρεις ανηψιούς του μονάρχη Ιωσήφ Β', παρατηρεί τους Έλληνες σκακιστές και γράφει για τον τρόπο που ξεκινούν το παιχνίδι:
Αυτός ο τρόπος παιχνιδιού από πλευράς των μαύρων χρησιμοποιείται ως σκακιστικό άνοιγμα από πολλούς Έλληνες, που παρεπιδημούν στη Βιέννη. Λόγω αυτού του τρόπου παιχνιδιού τους θεωρούνται ανίκητοι και γι’ αυτό έχει πάρει το είδος αυτό της παρτίδας την ονομασία «Ελληνική Άμυνα».

 Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής

Η φωτογραφία, όπου εικονίζεται ο Βίκτορ Γοργίας είναι από την Υπηρεσία φωτοαντιγραφής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης του Cleveland των ΗΠΑ και έχει στη δικαιοδοσία της την «John G. White Collection», μια από τις ειδικές συλλογές της Βιβλιοθήκης, που είναι η μεγαλύτερη συλλογή σκακιστικών τεκμηρίων στον κόσμο.
 

Στο διάγραμμα, βλέπουμε παράδειγμα του φιανκέτο του μαύρου από τη μεριά της βασίλισσας (δηλαδή ο μαύρος να έχει παίξει 1...β6 και θα ακολουθήσει 2...Αβ7 -αλλά θα μπορούσε να γίνει και στην πτέρυγα του βασιλιά όπως δείχνει το δεύτερο βέλος). Αυτός είναι ο τρόπος παιχνιδιού των μαύρων, που ονόμασε ο Αλγκάιερ "Ελληνική Άμυνα" και που αργότερα καθιερώθηκε ως "Ινδική Άμυνα" γιατί έτσι έπαιζαν (τα πιονάκια μια κίνηση ο όχι διπλή) στο παλιό ινδικό, μετά περσικό, ύστερα αραβικό και τέλος τούρκικο σκάκι, που παιζόταν ακόμα στην ανατολή και δεν είχε προσαρμοστεί στις δυτικές αλλαγές των κανόνων.

Καθώς πλησιάζει η εορτή της 25ης Μαρτίου, για το επόμενο διάστημα θα παραθέτουμε κομμάτια της ελληνικής ιστορίας εκείνης της περιόδου μέσα από το σκάκι. Είναι αποσπάσματα από το βιβλίο "Οι άγνωστες εποχές του ελληνικού σκακιού", του κυρίου Σκλαβούνου, απόφοιτου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, και τα δημοσιεύουμε με την άδειά του συγγραφέα. Επίσης, σας ενημερώνουμε ότι λόγω Κορονοϊού, ακυρώνονται τα μαθήματα σκάκι για τις επόμενες δύο εβδομάδες.

Μετά την κατάκτηση του Ανατολικού Χριστιανικού κράτους από τους Οθωμανούς, βαθμιαία, άρχισε να προβάλλει μια νέα τάξη μορφωμένων Ελλήνων, που διακρίνονταν στη γνώση ξένων γλωσσών, τη γνώση της ιστορίας άλλων λαών και την τεχνική των διαπραγματεύσεων, ασχολίες που περιφρονούσαν οι κατακτητές. Οι χριστιανοί αυτοί ακολούθησαν το Πατριαρχείο στις περιπλανήσεις του μέσα στην Κωνσταντινούπολη, ώσπου αυτό εγκαταστάθηκε στη συνοικία του Φαναρίου (1601), όπου έκτισαν κι αυτοί τα αρχοντικά τους και πήραν το χαρακτηρισμό «Φαναριώτες». ...Οι «Φαναριώτες ζούσαν στην Κων/πόλη και υπηρετούσαν τους Τούρκους κυρίως ως διερμηνείς. ...κατά πρόβλεψη διεθνών συνθηκών και επιλογή των Οθωμανών , ηγεμόνευαν στις κατεχόμενες από Οθωμανούς περιοχές της Μολδαβίας και Βλαχίας (σημερινής Ρουμανίας). Το διάστημα εκείνο ήταν μικρό, αφού καλοθελητές και συγκρούσεις με τη Ρωσία υπονόμευαν την εξουσία τους, αλλά έφερναν εκπολιτισμό συνοδευόμενο από την έπαρση της νεοαποκτημένης ευημερίας. Όταν οι Φαναριώτες φιλοξενούσαν επίτιμους καλεσμένους, το σκάκι ήταν μεταξύ των δραστηριοτήτων που ολοκλήρωναν τις διασκεδάσεις της ημέρας.

Από τη Μολδαβία ξεκίνησε το 1821 ο εκπρόσωπος της «Φιλικής Εταιρίας» Αλέξανδρος Υψηλάντης την απελευθερωτική επανάσταση των Ελλήνων κατά των Τούρκων. Ήταν απόγονος ενός Φαναριώτη, παλιού ηγεμόνα της Βλαχίας. Η επανάσταση του Υψηλάντη καταπνίγηκε από τους Τούρκους σύντομα και ο ίδιος διέφυγε στην Αυστρία, όπου πέρασε 7 χρόνια αιχμάλωτος «γιατί διασάλευσε την τάξη στην Ευρώπη». Οι άλλοι Φαναριώτες έχασαν την εμπιστοσύνη των Τούρκων και η κοινωνική τους τάξη έσβησε. Η επανάσταση όμως μεταλαμπαδεύτηκε στη νότια Ελλάδα και από αυτήν προήλθε το Νέο Ελληνικό Κράτος το 1830. Το 1839 χαλάρωσε η εκδικητικότητα και ο απομονωτισμός των Τούρκων και πολλοί Έλληνες (ορισμένοι, μάλιστα, με ελληνική πλέον υπηκοότητα) διακρίθηκαν ως επιχειρηματίες στην Κωνσταντινούπολη.

Κατά την αιχμαλωσία του, στους πύργους της Αυστρίας, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης τορνεύει ο ίδιος σκακιστικούς πεσσούς και θήκη που βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στην Αθήνα. Ο Υψηλάντης ανήκε στους «ευγενείς» Ρώσους. Είχε «πριγκιπική» καταγωγή κι από τους δύο γονείς του και είχε προαχθεί σε υποστράτηγο επ’ ανδραγαθία. Οι ευγενείς Ρώσοι έπαιζαν σκάκι, σύμφωνα με το παράδειγμα του εκσυγχρονιστή Τσάρου Μεγάλου Πέτρου των αρχών του 18ου αιώνα, που επίσης τόρνευσε ο ίδιος την σκακιέρα του και τους παρότρυνε να ακολουθούν στο σκάκι τους δυτικούς κανόνες παιχνιδιού.

 Φαναριώτες

Αλέξανδρος Υψηλάντης

Η θήκη των κομματιών και όσα κομμάτια έχουν διασωθεί από εκείνα που τόρνευσε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατά την φυλάκισή του στην Αυστρία.

Το εξώφυλλο του βιβλίου από το οποίο παραθέτουμε τα ιστορικά κείμενα και το οποίο σας συστήνουμε ανεπιφύλακτα, όχι μόνο ως σκακιστικό αλλά και ως βιβλίο για την ιστορία της Ελλάδας.