Επειδή ήταν αρκετοί εκείνοι που δεν κατάφεραν να παραβρεθούν (από μία άποψη ίσως είναι καλύτερα, επειδή η αίθουσα είχε γεμίσει και ήδη κάποιοι αναγκάστηκαν να καθίσουν σε σημεία που δεν είχαν καλή ορατότητα) οπότε σήμερα μας ζητούν τρόπο να δουν το ντοκιμαντέρ, σας ενημερώνουμε ότι ονομάζεται AlphaGo και μπορείτε να το βρείτε στο Netflix. Θα προσπαθήσουμε να το έχουμε σύντομα σε ηλεκτρονική μορφή και να το παρέχουμε με usb ή από mail σε όσους το ζητούν.
Ακόμη, ευχαριστούμε την Μαρία Ι. Σισαμή που μας φιλοξένησε και που δέχτηκε να διαμορφώσουμε τον χώρο της καφετέριας για την προβολή.
..........................
Θεωρώ ότι, για την παρακολούθηση του ντοκιμαντέρ βοήθησε η εισαγωγή που έκανα σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και για αυτό την δίνω και εδώ, για όσους το παρακολουθήσουν:
To ντοκιμαντέρ παρουσιάζει την τεχνητή νοημοσύνη μέσα από την εφαρμογή της σε πνευματικά αθλήματα. Συγκεκριμένα, θα παρακολουθήσουμε την ιστορία του Alphago, πρόγραμμα της εταιρίας Alphabet στην οποία ανήκει και η Google –καταλαβαίνουμε δηλαδή ότι αυτού του είδους προγράμματα βρίσκονται σήμερα στην αιχμή της τεχνολογίας και αντικείμενο μελέτης των κορυφαίων εταιριών παγκοσμίως.
Όπως εξηγείται και στο ντοκιμαντέρ, η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σε παιχνίδια έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να γίνει άμεση εκτίμιση των αποτελεσμάτων και της προόδου του προγράμματος. Όσον αφορά την ταινία, ένα θετικό του να παρακολουθήσουμε ένα τόσο εξειδικευμένο θέμα μέσα από την εφαρμογή σε παιχνίδια, είναι ότι αποφεύγουμε τεχντηκούς και πιθανόν δυσνόητους όρους.
Όμως, μην σας ξεγελάσει το ότι αφορά ένα παιχνίδι, το συγκεκριμένο πρόγραμμα ήταν εξώφυλλο στο nature ενώ το paper για το AlphaZero (το αντίστοιχο πρόγραμμα για το σκάκι, ενώ στην ταινία παρακολουθούμε το πρόγραμμα για το Go), δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science τον Δεκέμβριο του 2018 –πρόκειται δηλαδή για πολύ σοβαρή μελέτη και πολύ σύγχρονη.
Σε αυτό το σημείο ίσως αναρωτηθείτε, «μα οι μηχανές έχουν κερδίσει τον άνθρωπο στο σκάκι εδώ και πάνω από 20 χρόνια, γιατί αυτό το πρόγραμμα είναι διαφορετικό;».
Πράγματι, ο Kasparov έχασε από τον Deep Blue to 1997 και έχει περάσει ένα πολύ μεγάλο διάστημα, ειδικά όταν μιλάμε για τεχνολογία και υπολογιστές. Όμως, τα πρόγραμματα της Alphabet έχουν μία καίρια διαφορά από τα συμβατικά. Το πρόγραμμα που κέρδισε τον Kasparov εξέταζε 200.000.000 θέσεις το δευτερόλεπτο και επιπλέον, οι προγραμματιστές του είχαν τη βοήθεια ισχυρών grandmaster που του έμαθαν στρατηγικούς κανόνες, ώστε να διοχετεύει αυτή την απίστευτη υπολογιστική ισχύ στην σωστή κατεύθυνση. H πρώτη διαφορά των προγραμμάτων της Alphabet είναι ότι δεν χρειάζεται να τους μάθει κανείς σχεδόν τίποτα, μπορείς να τους δείξεις απλά τους βασικούς κανόνες του παιχνιδιού -πολλές φορές ούτε αυτό- και να εξελιχθούν μόνα τους παράγοντας μέσα σε λίγες ώρες πρωτοφανείς ιδέες.
Αφού μιλήσαμε για την μάθηση αυτών των μηχανών, ας αναφερθούμε στην σκέψη τους. Πάντοτε λέγαμε ότι η διαφορά της ανθρώπινης σκέψης από των υπολογιστών είναι το ένστικτο. Ενώ οι υπολογιστές χρειαζόνταν να μετράνε εκατομύρια κινήσεις σε κάθε δευτερόλεπτο, να εξετάζουν όλες τις δυνατές κινήσεις μίας θέσης αφού δεν μπορούσαν «να αισθανθούν με μία ματιά» όπως τον άνθρωπο ποια κίνηση είναι καλή και ποια όχι, και να φτάνουν σε μεγάλο βάθος για να εκτιμίσουν την επιλογή τους, ο άνθρωπος πολλές φορές κατάφερνε να κάνει ισοπαλία μαζί τους ή και να κερδίσει μετρώντας μονάχα 2-3 κινήσεις το δευτερόλεπτο, μονάχα σε 3-4 κατευθύνσεις και περίπου 4-6 κινήσεις βάθος. Αυτό το ονομάζαμε ανθρώπινο ένστικτο, το οποίο μας επέτρεπε να απορρίψουμε ταχύτατα τις κακές επιλογές.
Το ένστικτο ήταν λοιπόν το δυνατό σημείο της ανθρώπινης νοημοσύνης, όμως τα νέα προγράματα φαίνεται να το αποκτούν και αυτό. Σε σχέση με τις 200.000.000 εκατομύρια κινήσεις που μετρούσε σε κάθε δευτερόλεπτο ο Deep Blue, ένα σημερινό πρόγραμμα μπορεί να κάνει πολύ πιο ισχυρές επιλογές μετρώντας «μονάχα» 70.000.000 κινήσεις. Και ερχόμαστε στα προγράμματα της Aplhabetπου δεν χρειάζεται να μετρήσουν ούτε 100.000 κινήσεις! Και πως ανταποκρίνονται οι 80.000 κινήσεις το δευτερόλεπτο του AlphaZero έναντι των 70.000.000 του Stockfish, που είναι το ισχυρότερο από τα συμβατικά προγράμματα; Σε ματς 100 παρτίδων νίκησε 28 φορές και δεν έχασε ούτε μία! Βλέπουμε ότι, πλέον, τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν πολύ γρήγορα να αντιλαμβάνονται τις κακές επιλογές και να τις απορρίπτουν χωρίς να κάνουν χρήση εξαιρετικής υπολογιστικής ισχύς, ενώ ο αριθμός των κινήσεων που χρειάζεται να μετρήσουν συνεχώς μειώνεται, και δεν φαίνεται πλέον καθόλου απίθανο να πλησιάσει το ένστικτό του εκείνο του ανθρώπου. Φανταστείτε, λοιπόν, μία «οντότητα» που συνδυάζει το ανθρώπινο ένστικο ενώ έχει τη δυνατότητα να κάνει χρήση της υπολογιστικής ισχύς των μηχανών όταν είναι απαραίτητο.
Για όσους ακούστηκε περίεργος ο όρος «οντότητα», να σας αναφέρω ότι ήδη έχουν αρχίσει συζητήσεις για τα δικαιώματα αυτών των σκεπτόμενων προγραμμάτων! Όλα αυτά ίσως να ακούγονται τρομακτικά, και θα δούμε στο ντοκιμαντέρ πως ακόμη και οι ίδιοι οι προγραμματιστές κάποια στιγμή ίσως και να εύχονταν να χάσει έστω και μία παρτίδα το πρόγραμμά τους από τον άνθρωπο, ενώ ίσως να μην είναι τυχαίο που στις περισσότερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας οι σκεπτόμενες μηχανές προσπαθούν να ακοτώσουν την ανθρωπότητα, αλλά ο Kasparov υποστηρίζει ότι «δεν πρέπει να τρομάζουμε αλλά αντίθετα να επιδιώκουμε την συνεργασία μαζί τους». Ελπίζουμε ότι θα σας πείσει το ντοκιμαντέρ προς αυτή την κατεύθυνση και πρέπει να αναφέρουμε ότι ο παγκόσμιος πρωταθλητής, Magnus Carlsen, τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει να ασχολείται με τον τρόπο που παίζουν οι υπολογιστές και βρίσκεται στην καλύτερη φόρμα της καριέρας του, κερδίζοντας το ένα τουρνουά μετά το άλλο. Εξάλλου θα δούμε και στην ταινία οι ισχυρές κινήσεις της μηχανής να οδηγούν σε ισχυρές κινήσεις και από τον άνθρωπο.
Ακόμη υπάρχουν προγράμματα, που δεν αφορούν καν την τεχνητή νοημοσύνη και είναι πολύ κατώτερα από το πρόγραμμα που παρουσιάζεται στην ταινία –αλλά αισθάνομαι ότι αξίζει να το αναφέρω, έχουν αρχίσει να διαχειρίζονται χώρους της προσωπικής μας ζωής. Για παράδειγμα, στο twitter μηχανές διαχειρίζονται σε έναν βαθμό προσωπικούς λογαριασμούς, ενώ και στο facebook έχετε την δυνατότητα να επιτρέψετε στο πρόγραμμα να σας παρακολουθεί και να συνεχίσει να κάνει «δικές σας» αναρτήσεις μετά τον θάνατό σας, παρόμοιες δηλαδή με αυτές που θα κάνατε και εσείς. Ακόμη, στην φυσική χρησιμοποιούνται μοντέλα για να ελέγξουμε τις θεωρίες μας ή για να μας δώσουν κάποια «αίσθηση» του φαινομένου όταν δεν υπάρχει καθιερωμένη θεωρία –η αστροφυσική είναι ένας κλάδος που δουλεύει πλέον σχεδόν αποκλειστικά με αυτόν τον τρόπο, ενώ ακόμη και στα μαθηματικά χρησιμοποιούνται προγράμματα για να αποδεικνύουν τύπους, παρότι υπάρχουν ακόμη επιφυλάξεις. Βλέπουμε ότι, τα προγράμματα έχουν αρχίζει σε κάποιες περιπτώσεις να μας «αντιπροσωπεύουν» ενώ «εισβάλουν» ολοένα και περισσότερο σε πνευματικους τομείς.
Τέλος, η ταινία αφορά το Ιαπωνικό σκάκι. Την επιλέξαμε επειδή ενώ υπάρχει αντίστοιχο πρόγραμμα της Alphabet για το κανονικό σκάκι, δεν υπάρχει αντίστοιχο ντοκιμαντέρ! Οι διαφορές των δύο πνευματικών παιχνιδιών είναι ότι στο Ιαπωνικό σκάκι υπάρχουν πολύ περισσότερες δυνατές κινήσεις αφού το ταμπλό είναι μεγαλύτερο –αν και όσο περνάει η παρτίδα μειώνονται με αποτέλεσμα οι δυνατές κινήσεις στο κανονικό σκάκι να είναι περισσότερες στο φινάλε, αλλά το κανονικό σκάκι έχει περισσότερα σχέδια επειδή υπάρχουν πολλά διαφορετικά κομμάτια με διαφορετικές κινήσεις. Πιστεύω ότι το ντοκιμαντέρ θα βοηθήσει να κατανοήσουμε και την σκακιστική ιστορία και κουλτούρα, επειδή σίγουρα θα καταλάβουμε τα συναισθήματα των ανθρώπων την εποχή που οι μηχανές κέρδισαν τον Κασπάροφ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου